De Koninklijke Harmonie der Gilde werd op 15 mei 1891 opgericht uit de behoefte van de toenmalige "Gilden van Ambachten en Neringen" om over een muziekmaatschappij te kunnen beschikken zoals dat in andere steden het geval was. De allereerste benaming luidde dan ook "Harmoniemaatschappij der Gilden van Ambachten en Neringen".Deze maatschappij diende in de eerste plaats om de feesten van de verschillende gilden op te luisteren. Op 15 juli 1930 verwierf ze de titel "Koninklijk" en werd de naam gewijzigd in "Koninklijke Harmonie der Gilde". De gilden van ambachten en neringen bestonden toen immers niet meer. Vanaf 25 oktober 1952 werd het een VZW met behoud van de titel. De vereniging is plaatselijk beter bekend als "De Gilde" en draagt alzo nog steeds de sporen van haar ontstaan in zich.

Er waren in die tijd reeds goede muzikanten in de stad die allen tot de meer gegoede burgerij behoorden. Dit klinkt nu vreemd maar in die periode hadden de gewone lieden niet de tijd noch de middelen om een privéleraar te betalen. Hier en daar was er wel een schuchtere poging om een muziekschool op te richten. Een muzikant of leerling-muzikant in huis hebben werd dan ook als een zekere graad van standing beschouwd.

In 1891, het jaar van de oprichting was de heer advocaat Vandereycken de hoofddeken en de heer Edmond Serrure, stadsarchitect, de hoofdman van de "Gilde der Ambachten en Neringen" van St-Truiden. Beide heren kregen de opdracht een muziekmaatschappij te stichten. Een vergadering waarop de voornaamste personaliteiten van de stad en al de gekende muzikanten werden uitgenodigd, werd belegd en gezien het enthousiasme dat er in alle rangen heerste duurde het niet lang voor dat er een muziekmaatschappij op poten stond. Op 15 mei 1891 was het zover en werd de eerste officiële stichtingsvergadering gehouden. Het is toen dat de maatschappij de hoger vermelde titel meekreeg. Tijdens de algemene vergadering van 15 juli 1891 werd er een "Voorlopige Commissie" samengesteld. Ze bestond uit de hierna vermelde heren. Advocaat Vandereycken, hoofddeken der Gilden, zetelde in deze hoedanigheid in de commissie. Het erevoorzitterschap ging naar de Weledele Heer Baron Edmond Whettnall en Theodoor Moulckers werd de eerste dirigent.

Het zal niemand ontgaan dat de maatschappij uit een select groepje van gegoede burgerij bestond. Dat bleef zo tot na de eerste wereldoorlog, een oorlog die gans onze westerse beschaving overhoop haalde.

Harmoniemaatschappij der Gilde van Ambachten en Neringen van Sint-Truiden. Stichting der Maatschappij.

                                                                Voorzitter :               M. Dokter Bernard Quintens

                                                                Schatbewaarder :    M. Edmond Serrure, Stadsbouwmeester.

                                                                Secretaris :              M. Frans Philips, Notarisklerk.

                                                                Commissarissen :    M.M. Auguste Massa, apotheker.

                                                                                                          Dokter Constant Van den Hove

                                                                                                          Theodoor Moulckers, Bestuurder

                            M.Bernard Quintens        Mr. Frans Philips            Baron Edmond Whettnall    Mr. Theodoor Moulckers

De heer advocaat Van der Eycken, Hoofddeken der Gilde, zetelt in deze hoedanigheid in de Commissie.

Daarna wordt er beslist het eerevoorzitterschap der maatschappij aan Weled. Heer Baron Edmond Whettnall, senator, op te dragen.